Madoka Kitao (autorka zasad) i Maiko Fujita (autorka ilustracji) - profesjonalne zawodniczki shogi i popularyzatorki tej gry
Egmont Polska
Salonik matematyczny "Od smyka do matematyka"
ul. Racławicka 11/1B (wejście od podwórza)
53-149 Wrocław
tel. 71 361 27 41
https://matmaigry.pl/
czynne: poniedziałek–piątek, godz. 9:00–18:00
Dobutsu shogi w języku japońskim znaczy "shogi ze zwierzątkami". Jest to uproszczona wersja shogi, czyli tradycyjnej japońskiej gry strategicznej podobnej do szachów, o której piszmy tutaj. W stosunku do wersji pełnej dobutsu ma mniejszą planszę i mniej figur, ale mimo to zachowuje w znacznym stopniu głębię wariantu oryginalnego. Na polskim rynku gra pojawiła się onegdaj pod handlową nazwą "Pojedynek robotów" w zmienionej szacie graficznej. Obecnie dostępna jest pod nazwą "Złapmy lwa".
Dzięki wieloletniemu doświadczeniu w nauczaniu shogi, autorki zauważyły, że jest to trudna gra dla dzieci w wieku 5-6 lat. Trzeba przyzwyczaić się do znaków kanji (japońskie dzieci zaczynają ich naukę dopiero w szkole podstawowej) i zapamiętać ruchy wielu figur. Co więcej pierwsze rozgrywki mogą trwać dość długo, a małe dzieci szybko się nudzą. Stąd pojawił się pomysł uproszczenia gry (co skróciło automatycznie długość partii) i zamiany chińskich znaków na
uniwersalny język obrazkowych zwierzaków.
Warto dodać, że Madoka Kitao jest światowego formatu popularyzatorką shogi. Wielokrotnie odwiedzała Polskę, a od trzech lat regularnie odwiedza Wrocław. W 2017 roku spodziewamy się jej podczas I Mistrzostw Europy Juniorów, które odbędą się we Wrocławiu.
Maiko Fujita podczas towarzyskiej partii z autorem artykułu.
Madoka Kitao podczas wizyty we wrocławskim ZOO. | Autograf Madoki Kitao "Wspinający się smok" dla championów shogi. |
- Rozgrywka toczy się na planszy o rozmiarach 3×4. Kolumny są oznaczane literami A, B, C (od lewej), a rzędy numerowane liczbami od 1 do 4 (od góry).
- Gra przeznaczona jest dla dwóch graczy. Każdy z nich ma do dyspozycji cztery figury - zwierzaki. Figury należące do przeciwnika rozpoznajemy po tym, że są ustawione "do góry nogami". Zwierzęta gracza u góry należą do Drużyny Nieba, a jego przeciwnika - do Drużyny Lasu.
- Początkowe ustawienie figur w Dobutsu shogi wygląda następująco:
- Wszystkie zwierzęta poruszają w kierunkach oznaczonych na pionku czerwonymi kropkami, zawsze o jedno pole. Oto możliwe ruchy każdej z figur. Pola, na które możemy wejść, są oznaczone czerwonymi kropkami.
Lew rusza się o jedno pole w dowolnym kierunku.
Żyrafa wykonuje ruchy poziome i pionowe.
Słoń porusza się po skosie.
Kurczak chodzi tylko do przodu.
- To jeszcze nie wszystkie możliwości! Jeśli Kurczakowi uda się przejść do ostatniego rzędu (czyli np. dwa razy do przodu z pozycji startowej), to zmienia się w Super Kurczaka! i zdobywa nowe możliwości ruchu.
Taką przemianę nazywamy promocją Kurczaka. Na planszy objawią się to obróceniem pionka na drugą stronę.
Przebieg rozgrywki
- Aby ustalić, kto zacznie grę, gramy w papier, kamień, nożyce.
- W swoim ruchu gracz ma dwie możliwości. Pierwsza polega na przestawieniu zwierzaka ze swojej drużyny (zgodnie z kropkami) na puste pole lub na pole zajęte przez zwierzę przeciwnika. W tym drugim przypadku wykonujemy bicie i przejmujemy pionek przeciwnika. Zbitą figurę odkładamy na bok, tak żeby było wiadomo, że przeszła do naszej drużyny (mówi się, że kładziemy tego zwierzaka na ławkę rezerwowych). Nie wolno wchodzić na pola zajęte przez własne zwierzęta, więc nie można bić własnych figur.
Na przykład w pozycji początkowej każdy z graczy ma cztery możliwości ruchu:
- Żyrafą do przodu (na C3)
- Lwem po skosie na prawo (na C3)
- Lwem po skosie na lewo (na A3)
- Kurczakiem do przodu (na B2), bijąc kurczaka z B2.
Druga możliwość ruchu polega na wstawieniu zbitego pionka (przejętego od przeciwnika) na dowolne puste pole. Po wstawieniu ruch ma nasz przeciwnik.
Przykład. Na diagramie poniżej gracz z Drużyny Lasu zbił Kurczaka oraz Słonia, a jego przeciwnik z Drużyny Nieba z zdobył Kurczaka i Żyrafę. Teraz jest kolej na gracza z Drużyny Lasu.
Może on przesunąć lwa (na pięć sposobów) lub słonia (na jeden sposób). Może też na jedno z ośmiu wolnych pól wstawić Kurczaka albo
Słonia.
Cel gry
Podstawowym celem jest złapanie Lwa z drużyny przeciwnej. Zbicie Lwa kończy partię i nie ma możliwości odbicia tej figury. Ten sposób wygranej nazywamy wygraną przez zbicie.
Drugi sposób na wygraną polega na dojściu Lwem do ostatniego rzędu planszy, pod warunkiem, że nasz Lew nie zostanie zbity w następnym ruchu. Innymi słowy Lew musi zająć pole bezpieczne, czyli takie, które nie będzie atakowane przez żadne ze zwierząt przeciwnika. Przypomina to grę w rugby: Lew próbuje dojść na koniec planszy i wykonać przyłożenie. Ten sposób nazywamy wygraną przez wejście.
Przykład. Załóżmy, że jesteśmy graczem z Drużyny Lasu. Lew z pola C2 ma możliwość wejścia na dwa pola z ostatniego rzędu: B1 i C1. Który z tych ruchów da wygraną?
Jeśli Lew wejdzie na pole B1, to w kolejnym ruchu zostanie zbity przez Żyrafę z pola A1 i partię przegramy przez zbicie. Jeśli Lew wejdzie na C1, przy okazji zbijając Słonia, to nie dosięgnie go atak żadnego ze zwierząt i i wygramy przez wejście. Innymi słowy C1 jest polem bezpiecznym a B1 nie.
Dodatkowe zasady
- Jeśli ta sama pozycja pojawi się na planszy czterokrotnie, ogłaszamy jest remis. W przeciwnym razie gra mogłaby trwać w nieskończoność.
- Super Kurczak po zbiciu staje się na powrót Kurczakiem. Wstawiany z powrotem na planszę powraca w wersji niepromowanej.
- Jedyny sposób na wypromowanie Kurczaka polega na wejściu do ostatniego rzędu. Jeżeli wstawimy Kurczaka w tą pozycję, nie jest on promowany. Zatem taki Kurczak już nigdy nie wykona ruchu.
- Nie można zrezygnować z ruchu w swojej kolejce. Oznacza to poddanie partii.
Warto zapoznać się z oficjalnym filmikiem prezentującym zasady dobutsu shogi (po polsku):
https://www.youtube.com/watch?v=sptmzqpWUzg